Το REMEDIES είναι ένα πρόγραμμα καινοτομίας στο πλαίσιο του Horizon Europe το οποίο συνεισφέρει με καινοτόμες λύσεις και τεχνολογίες στην πρόληψη, την παρακολούθηση, τη συλλογή, και την αξιοποίηση των (μικρο)πλαστικών από τους ωκεανούς μας. Η προσέγγισή μας εδράζεται στις αρχές της επιστήμης, της κυκλικότητας και της συμμετοχής της κοινότητας, και έχει ως στόχο την προστασία των υδάτινων οικοσυστημάτων, τη μείωση της ρύπανσης και την ανάπτυξη μιας κλιματικά ουδέτερης γαλάζιας οικονομίας.
Εφαρμόζοντας συνεργατικές, συμμετοχικές μεθοδολογίες και υλοποιώντας δραστηριότητες εκλαϊκευμένης επιστήμης με εμπλοκή των πολιτών θέλουμε να δημιουργήσουμε μια κοινωνία με μεγαλύτερη επίγνωση των επιπτώσεων του πλαστικού στο περιβάλλον. Δίνουμε σε όλους τους ενδιαφερόμενους ευκαιρίες να μάθουν, να δράσουν και να συμβάλουν σε ένα μέλλον χωρίς πλαστικά απορρίμματα και με μηδενικά απόβλητα. Επιπλέον, μέσω δύο ανοικτών προσκλήσεων, το REMEDIES προσφέρει καθοδήγηση, με mentoring για την διαμόρφωση στάσεων και coaching για την βελτίωση ικανοτήτων, αλλά και οικονομικούς πόρους, ώστε να στηρίξει τις περιφέρειες να επιταχύνουν την ανάπτυξη συστημάτων συλλογής και αξιοποίησης πλαστικών απορριμμάτων, προωθώντας παράλληλα και την ανάπτυξη αλυσίδων εφοδιασμού με μηδενικά απόβλητα. Καλούμε τους ενδιαφερόμενους φορείς από όλο τον κόσμο να συνεργαστούν μαζί μας και να συμμετάσχουν σε αυτή την αποστολή. Μαζί μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα υγιέστερο και πιο βιώσιμο μέλλον για τους ωκεανούς μας.
Το REMEDIES είναι το πρώτο έργο που επιλέχθηκε από το νεοσύστατο πρόγραμμα Horizon για την αποκατάσταση των ωκεανών και των υδάτων «EU Mission: Restore our Ocean and Waters».
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει εγκαινιάσει ένα νέο Πρόγραμμα Αποστολών Horizon με στόχο την αποκατάσταση, την προστασία και την διατήρηση της υγείας των ωκεανών, των θαλασσών και των υδάτων μας έως το 2030. Η συγκεκριμένη Αποστολή έχει σχεδιαστεί για την επίτευξη των ποσοτικοποιημένων και μετρήσιμων ενωσιακών στόχων για το 2030 σχετικά με την προστασία και την αποκατάσταση των οικοσυστημάτων και της βιοποικιλότητας, με δράσεις που επιδιώκουν την μηδενική ρύπανση και την απαλλαγή από τον άνθρακα, καθώς και την καθαρή μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, προς την κατεύθυνση της κλιματικής ουδετερότητας, εντός των ωκεανών, των θαλασσών και των υδάτων της ΕΕ. Η Αποστολή αυτή υποστηρίζει πολλούς από τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ): οι δράσεις που σχετίζονται ειδικότερα με την αποκατάσταση των ωκεανών και των υδάτων μας, θα συμβάλουν άμεσα στους στόχους ΣΒΑ 14 – Ζωή κάτω από το νερό και ΣΒΑ 6 – Καθαρό νερό και αποχέτευση, και βεβαίως στον στόχο ΣΒΑ 13 – Δράση για το κλίμα.
Το Εθνικό Ινστιτούτο Χημείας της Σλοβενίας, σε συνεργασία με 21 πανευρωπαϊκούς οργανισμούς και 1 οργανισμό από την Αφρική, εγκαινίασε το φιλόδοξο σχέδιο καινοτομίας, «REMEDIES – Co-creating strong uptake of REMEDIES for the future of our oceans through deploying plastic litter valorisation and prevention pathways» (Συν-δημιουργία ενός ισχυρού πλαισίου υιοθέτησης διορθωτικών μέτρων για το μέλλον των ωκεανών μας αναπτύσσοντας οδούς πρόληψης και αξιοποίησης των πλαστικών απορριμμάτων). Το REMEDIES είναι το πρώτο έργο που επιλέχθηκε από το νεοσύστατο πρόγραμμα Horizon για τους ωκεανούς και το νερό «EU Mission: Restore our Ocean and Waters». Στο πλαίσιο του προγράμματος Horizon Europe (HORIZON-CL6- HORIZON-MISS-2021-OCEAN-03) η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τον σκοπό αυτόν διαθέτει προϋπολογισμό 7.999.644,75 ευρώ για την παρακολούθηση και την συλλογή πλαστικών απορριμμάτων, καθώς και για τη μείωση της ποσότητας (μικρο)πλαστικών στη Μεσόγειο Θάλασσα.
Ο γενικός στόχος του έργου REMEDIES είναι να προσελκύσει το δημόσιο ενδιαφέρον σχετικά με την εφαρμογή διορθωτικών μέτρων στις θάλασσές μας. Οι προσπάθειες για την παρακολούθηση και τη συλλογή των πλαστικών απορριμμάτων, καθώς και εξ αρχής για την πρόληψη της δημιουργίας απορριμμάτων, θα πρέπει να γίνουν κοινή συνείδηση και μέρος της καθημερινότητάς μας. Με αυτό τον τρόπο, το πρόγραμμα REMEDIES φιλοδοξεί να εδραιώσει συμπεριφορές των πολιτών υπέρ της πρόληψης των πλαστικών απορριμμάτων, αξιοποιώντας παραδοσιακά και σύγχρονα κανάλια, και με τη βοήθεια της εκλαϊκευμένης επιστήμης, εστιάζοντας σε μια κουλτούρα συν-δημιουργίας και συμμετοχικών διαδικασιών, με σκοπό την οικοδόμηση μιας κοινωνίας με μεγαλύτερη συνείδηση των επιπτώσεων των πλαστικών απορριμμάτων. Για να επιτευχθεί αυτός ο σκοπός, θα πρέπει να προσδιορίσουμε την κατάλληλη διατύπωση και να στοχεύσουμε στην πρόταση λύσεων που θα ανακουφίζουν τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα κάθε σχετικός ενδιαφερόμενος φορέας. Τα διορθωτικά μέτρα του προγράμματος REMEDIES θα επιτευχθούν μέσω των ακόλουθων συγκεκριμένων στόχων:
- Παρακολούθηση των μακρο- και μικρο-πλαστικών αποβλήτων σε 8 περιοχές της Μεσογείου.
- Συλλογή και να αξιοποίηση >422 τόνων πλαστικών απορριμμάτων.
- Αποτροπή περαιτέρω εναπόθεσης πλαστικού ισοδύναμου >61 τόνων.
- Προσέγγιση >250.000 ατόμων και κινητοποίηση >2.000 πολιτών.
- Επέκταση και αναπαραγωγή καινοτομιών μηδενικών αποβλήτων σε ~50 ακόμη περιοχές.
Η κοινοπραξία REMEDIES (βλ. Εικόνα 1) συντονίζεται από το Εθνικό Ινστιτούτο Χημείας της Σλοβενίας και αναπτύσσει τις δράσεις καινοτομίας της γύρω από τρεις βασικούς πυλώνες: παρακολούθηση, συλλογή και αξιοποίηση των πλαστικών απορριμμάτων, συμπεριλαμβανομένης της πρόληψης της διανομής μη διασπώμενων πλαστικών. Δεδομένου ότι το έργο επικεντρώνεται στο επίπεδο της τεχνολογικής ετοιμότητας, τα επόμενα τέσσερα χρόνια θα παρουσιαστούν δώδεκα πρωτοποριακές καινοτομίες (τέσσερις ανά πυλώνα), από την επαλήθευση της καταλληλότητας και την επίδειξη σε σχετικά περιβάλλοντα έως την επίδειξη πρωτοτύπου συστήματος σε επιχειρησιακό περιβάλλον (δηλ. TRL 5-7). Όλες οι καινοτόμες λύσεις θα δοκιμαστούν σε 9 τοποθεσίες επίδειξης σε 8 μεσογειακές χώρες. Μετά την επικύρωση της καταλληλότητας, θα επεκταθούν σε 33 νέες τοποθεσίες προκειμένου τελικά να εφαρμοστούν σε ολόκληρη τη Μεσόγειο (βλ. Εικόνα 2).
Η πιο ελπιδοφόρα διάσταση του REMEDIES για ολόκληρο τον πλανήτη μας, είναι η κινητοποίηση των πολιτών, ιδίως εκείνων που πλήττονται απευθείας από την πλαστική ρύπανση στις ακτές. Οι πολίτες θα ενημερωθούν, θα εκπαιδευτούν και θα καθοδηγηθούν ώστε να γίνουν «επιχειρηματίες του πλαστικού». Μέσω εργαστηρίων και καθοδήγησης, χρησιμοποιώντας καλά εδραιωμένες βάσεις γνώσεων και τα κατάλληλα εργαλεία, θα είναι σε θέση να ξεκινήσουν τις δικές τους επιχειρήσεις, οι οποίες θα επικεντρώνονται στην αξιοποίηση των συλλεγόμενων πλαστικών απορριμμάτων και στην παροχή λύσεων μηδενικών αποβλήτων για όλους τους φορείς (βλ. Εικόνα 3). Επιπλέον, παράλληλα θα δρομολογηθούν δύο τύποι ανοικτών προσκλήσεων, προκειμένου να ενισχυθεί η ανάπτυξη συστημάτων συλλογής και αξιοποίησης πλαστικών απορριμμάτων, καθώς και να προωθηθεί η ανάπτυξη αλυσίδων εφοδιασμού με μηδενικά απόβλητα, που θα ενισχύσουν την πρόληψη των πλαστικών απορριμμάτων. Οι προσκλήσεις αυτές θα παρέχουν οικονομική στήριξη σε τρίτους με τη μορφή επιχορηγήσεων. Όπως θα απαιτείται από τους όρους του θέματος της κάθε πρόσκλησης, η χρηματοδοτική στήριξη θα χορηγείται μόνο σε τοπικές ή/και περιφερειακές αρχές από μια συνδεδεμένη περιφέρεια. Η 1η πρόσκληση για συλλογή και αξιοποίηση δημοσιεύτηκε τον Σεπτέμβριο του 2023 με συνολικό προϋπολογισμό 200.000 ευρώ (περίπου 10 επιχορηγήσεις) και η 2η πρόσκληση για πρόληψη και μηδενικά απόβλητα τον Μάρτιο του 2024 με συνολικό προϋπολογισμό 300.000 ευρώ (περίπου 15 επιχορηγήσεις).
«REMEDIES – Co-creating strong uptake of REMEDIES for the future of our oceans through deploying plastic litter valorisation and prevention pathways» (Συν-δημιουργία ενός ισχυρού πλαισίου υιοθέτησης διορθωτικών μέτρων για το μέλλον των ωκεανών μας αναπτύσσοντας οδούς πρόληψης και αξιοποίησης των πλαστικών απορριμμάτων) – Δράσεις καινοτομίας του προγράμματος HORIZON – Πρόληψη και εξάλειψη της ρύπανσης των ωκεανών, των θαλασσών και των υδάτων μας (HORIZON-MISS-2021-OCEAN-03)
Συντονιστής έργου
Εθνικό Ινστιτούτο Χημείας | Σλοβενία
Εταίροι του έργου
Πανεπιστήμιο του Maribor (UM) – UNI Σλοβενία
Alchemia-nova Greece (ANGR) – SME Greece
Clera.One (CLERA) – ΜΜΕ Σλοβενία
Wasser 3.0 (W30) – NPO Γερμανία
Mold Srl (RC) – SME Ιταλία
Bio-Mi (ΔΜΣ) – ΜΜΕ Κροατία
Cittadini (CIT) – ΜΜΕ Ιταλία
Next Technology Tecnotessile (NTT) – RTD Ιταλία
AITIIP (AITP) – RTD Ισπανία
Venice Lagoon Plastic Free (VLPF) – ΜΚΟ Ιταλία
CIBOS Καινοτομία (CIB) – SME Greece
Consiglio Nazionale delle Ricerche (CNR) – RTD Ιταλία
Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO) – RTD Belgium
Small Islands Organisation (SMILO) – NPO France
Environmental & Territorial Management Institute (ETMI) – NGO Albania
Exit Foundation (EXIT) – NPO Serbia
Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (ΕΜΠ) – UNI Greece
Marine Conservation Greece (MCG) – SME Greece
Impact Hub Athens (IHA) – ΑΜΚΕ
F6S Network Ireland Ltd (F6S) – ΜΜΕ Ιρλανδία
Mohammed First University (MOH) – UNI Morocco
Infordata (INFOR) – ΜΜΕ Ιταλία
Κατάσταση έργου
Πρόσκληση: HORIZON-MISS-2021-OCEAN-03-01
Θέμα: Φάρος της Μεσογειακής Θαλάσσιας Λεκάνης – εμβληματική πρωτοβουλία με δράσεις για την πρόληψη, την ελαχιστοποίηση και την αποκατάσταση της ρύπανσης από απορρίμματα και πλαστικά
Τύπος δράσης: HORIZON Innovation Actions
Αριθμός συμφωνίας επιχορήγησης: 101093964
Συνολικό κόστος έργου: € 12 015 448,75
Συμμετοχή της ΕΕ: 9 958 706,88 EUR
Χορηγούσα αρχή: Εκτελεστικός Οργανισμός για το Κλίμα, τις Υποδομές και το Περιβάλλον (CINEA)
Ημερομηνία έναρξης του έργου: 15 Δεκεμβρίου 2022
Ημερομηνία λήξης του έργου: 14 Δεκεμβρίου 2026
Διάρκεια του έργου: 48 μήνες
